Jo Nesbo: Η λεοπάρδαλη

780 σελίδες. Όσο κι αν σ' αρέσει κάποιος συγγραφέας, η αλήθεια είναι ότι παίρνεις βαθιά ανάσα για να ξεκινήσεις ένα τόσο μεγάλο έργο. Αν όμως βγει απολαυστικό, έχει κερδηθεί το στοίχημα και από το συγγραφέα, αλλά και από τον αναγνώστη. Εν προκειμένω, ο Jo Nesbo επιστρέφει δριμύτερος. Η πλοκή κρατά συνεχώς την προσοχή τεταμένη, το ενδιαφέρον αμείωτο και τα μάτια ξάγρυπνα. Ο μύθος, βέβαια, πολύπλοκος. Αρέσκεται άλλωστε, στις πολύπλοκες ιστορίες και στα δεκάδες ονόματα ο Nesbo. Όμως στο συγκεκριμένο έργο, επαναλαμβάνονται τόσες φορές που δεν ξεχνιούνται. Η ροή απαιτεί συνεχώς από τον αναγνώστη ως σιωπηρό παρατηρητή να συμμετάσχει στην εξιχνίαση του μυστηρίου. Οι σελίδες, επομένως, κυλούν ξέφρενα για μας από τη μια και αδυσώπητα για τον ήρωα Χάρι Χόλε από την άλλη. Κάθε σελίδα αποτελεί και ένα γερό χαστούκι στην προσωπικότητά του.

Ο συγγραφέας μεταχειρίζεται ευφυώς την ιδέα του δολοφόνου - μαριονέτας, ο οποίος υποκινεί τον φυσικό αυτουργό των εγκλημάτων σε νέες διαπράξεις, προκειμένου να αφήσει αδιάσειστα στοιχεία ενοχής στο διάβα του και να συλληφθεί από την αστυνομία. Όμως ο δολοφόνος παρουσιάζεται εξυπνότερος από τον υποκινητή του (χωρίς να γνωρίζει ότι υπάρχει υποκινητής) και εκτελεί τα θύματά του με αριστοτεχνική δεξιοτεχνία. Το ποιοι κρύβονται πίσω από τα ιδιαιτέρως σκληρά στην περιγραφή τους εγκλήματα δεν πρόκειται να σας το αποκαλύψω, καθώς θα το μάθετε στις τελευταίες 100 σελίδες του ογκώδους αυτού πονήματος, το οποίο - αν είστε λάτρεις της αστυνομικής λογοτεχνίας - δεν πρόκειται να ξεκολλήσετε από πάνω σας.

Ας σταθώ, όμως, τώρα σε κάποια άλλα σημεία του βιβλίου. Πρώτον, στη δομή του. Πρώτη φορά ο Nesbo δημιουργεί τόσο μικρά σε έκταση κεφάλαια. Το μεγαλύτερο, αν θυμάμαι καλά πρέπει να ήταν γύρω στις 12 σελίδες και κατά μέσο όρο το κάθε κεφάλαιο έπιανε γύρω στις 8 σελίδες. Αυτό το αναφέρω, γιατί κατ' αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται κάτι σπουδαίο: ο λήπτης της πληροφορίας δεν κουράζεται και συγκεντρώνει στο μυαλό του λίγες και χρήσιμες πληροφορίες μέχρι να προχωρήσει παρακάτω. Ένα αρκετά θετικό σημείο, σε σύγκριση με προηγούμενα έργα του, μικρότερα μεν, πολύπλοκα επίσης δε. 

Δεύτερον, ο συγγραφέας κεντάει στη διαμόρφωση της εξέλιξης της υπόθεσης. Έχει μελετήσει άψογα όλα τα ενδεχόμενα, όλες τις εναλλακτικές και με αυτόν τον τρόπο γνωρίζει την άποψη που θα έχει σχηματιστεί στο νου του αναγνώστη, ο οποίος παράλληλα έχει μετατραπεί με τη σειρά του σε ντετέκτιβ, προκειμένου να βοηθήσει τον Χάρι Χόλε στην εξιχνίαση του μυστηρίου. Ο Nesbo γράφει και διαβάζει ταυτόχρονα. Γνωρίζει πόσο πολύ τυρί έχει πετάξει στη "φάκα", τι είδους και ποιες πληροφορίες έχει (παραπλανητικά) δώσει. 

Τρίτον, ο συγγραφέας αναπλάθει τον ήρωά του. Μας παρουσιάζει έναν πολύ δυνατό Χάρι μέσα από την απόλυτη αδυναμία του και μας δείχνει ότι, όταν ο άνθρωπος δεν έχει τίποτα πλέον να χάσει και έχει φτάσει στον πάτο, αναγκαστικά ακολουθεί η ανάβαση. Σφίγγει τα δόντια και προχωρά. Έτσι και ο Χάρι. Αν και αλκοολικός, με εξαφανισμένο τον έρωτα της ζωής του στο 99% του βιβλίου (να τονιστεί ότι στο τέλος εμφανίζεται - αλίμονο! - ), με ελάχιστους και καλούς φίλους και το κυριότερο με έναν πατέρα που χαροπαλεύει, εντούτοις προχωρά τη ζωή του, αλλά και την έρευνα. Δημιουργεί μια υποτυπώδη σχέση με μία συνάδελφό του (Κάγια) και βοηθά τα μέγιστα στο να βρεθεί ο πραγματικός ένοχος. Η δουλειά του, εν τέλει, αποτελεί το μοναδικό του καταφύγιο, το μοναδικό μέρος που μπορεί να προσφύγει, για να ξεχάσει τα βάσανα της προσωπικής και οικογενειακής του ζωής. Δεν εργάζεται για τα χρήματα, καθώς για εκείνον η μοναδική τους χρησιμότητα είναι η κάλυψη των απολύτως βασικών αναγκών του - συμπεριλαμβανομένου και του ουίσκι. Εντύπωση προκαλεί το ότι αν και στα προηγούμενα έργα του δεν φαίνεται να είναι φιλόδοξος, στο συγκεκριμένο, ωστόσο, φαίνεται να ανταγωνίζεται ξεκάθαρα τον Μπέλμαν, το νέο διευθυντή της Kripos (National Crime Investigation Center, Εθνικό Κέντρο Εγκληματολογικών Ερευνών). Ο Νέσμπο, επιθυμεί και εσωτερική ίντριγκα, εισάγοντας το νέο χαρακτήρα του Μπέλμαν - εικάζω στο πόστο του Τομ Βόλερ - ώστε να ανεβάσει ακόμη περισσότερο την αδρεναλίνη και ο Χάρι να μη βρει ποτέ την ησυχία του. Το πόσο θα αντέξει ο Χάρι και το πόσα ψυχικά αποθέματα έχει κρατήσει, μας το απαντά έμμεσα ο ίδιος, όταν στην αρχή και στο τέλος του βιβλίου εξαφανίζεται από τη Νορβηγία και φεύγει για τα πέρατα της οικουμένης και την Άπω Ανατολή.

Τέταρτον, το έργο αυτό περιέχει τις πιο βάναυσες, ίσως και πιο αποτρόπαιες, σκηνές δολοφονιών ανάμεσα σε όλα τα έργα του συγγραφέα ως τώρα. Όμως, αυτός δεν είναι λόγος να μην το διαβάσετε. Απλώς, προσπερνάτε τη σελίδα με μια γρήγορη ματιά και συνεχίζετε στην επόμενη. Εξάλλου, και ο ίδιος ο Nesbo έχει αναφέρει σε συνέντευξή του ότι, αν του δινόταν η ευκαιρία να ξανάγραφε τη "Λεοπάρδαλη", δεν επρόκειτο να περιέγραφε τέτοιες σκηνές βασανιστηρίων και βίαιου τέλους των εκάστοτε θυμάτων. Προσωπικά, αν και δεν αρέσκομαι στα θρίλερ, δεν επηρεάστηκα καθόλου αρνητικά στην ανάγνωση. 

Και ενώ ως εδώ θα χαρακτήριζα τη "Λεοπάρδαλη" ως το καλύτερο έργο του συγγραφέα ως τώρα, ο καταιγισμός διαλογικής αφήγησης, ονομάτων, ευτελούς επιπέδου διαλόγου σε ελάχιστα σημεία - που από την άλλη αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα ως αντεπιχείρημα - και η απουσία λογοτεχνικότητας στο δεύτερο μισό του έργου (ο συγγραφέας δηλαδή αρκείται στην απλή εξιστόρηση των γεγονότων χωρίς να περνά κάποιο μήνυμα στον αναγνώστη που θα μπορούσε να τον κάνει καλύτερο άνθρωπο. Μήπως όμως έτσι δεν είναι η αστυνομική λογοτεχνία;) με συγκρατούν στο να δώσω το χρυσό μετάλλιο στη "Λεοπάρδαλη", το οποίο και παραμένει κατά τη γνώμη μου στη "Νέμεσις". Παρένθεση: Ομολογουμένως πάντως, ο Nesbo κάνει ό,τι μπορεί για να δείξει και τον ανθρώπινο χαρακτήρα των ηρώων, τα ελαττώματά τους, τις αδυναμίες τους, όπως και τις αντοχές τους και τις καλές τους στιγμές, σε αντίθεση με άλλα στυγνά και στεγνά αστυνομικά μυθιστορήματα που αποκλειστικό τους σκοπό έχουν το αίμα, τους φόνους και την αποκάλυψη του δολοφόνου.)

Ένα είναι, πάντως, σίγουρο: ότι ο Nesbo με αυτό του το έργο επέστρεψε δριμύτερος. Άλλα δύο έργα μένουν, μέχρι να μάθουμε την κατάληξη (ή μήπως εξέλιξη;) του Χάρι Χόλε. Ο συγγραφέας ανέφερε, ωστόσο, πρόσφατα σε μία συνέντευξή του ότι ίσως γράψει ακόμη ένα βιβλίο για τον ήρωα με δραματικό, κατά πάσα πιθανότητα, τέλος. Όχι απαραίτητα θάνατο. Άλλωστε δεν πεθαίνουν μόνο οι άνθρωποι, αλλά και οι σχέσεις... 

* Η σειρά του Χάρι Χόλε κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

                                     

Το τρέιλερ της "Λεοπάρδαλης"