Jo Nesbo: Το αστέρι το διαβόλου - η ολοκλήρωση μιας άτυπης τριλογίας

Το έτος 2011 εκδόθηκε το βιβλίο του Jo Nesbo: "Το αστέρι του διαβόλου" από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 8 ολόκληρα χρόνια, δηλαδή μετά την πρώτη του κυκλοφορία στην πατρίδα του συγγραφέα, τη Νορβηγία. Το βιβλίο κλείνει ένα κύκλο αγωνίας σχετικά πρώτον, με την εύρεση του δολοφόνου της επιστήθιας φίλης του ήρωα Χάρι Χόλε, Ελεν και δεύτερον, σχετικά με την αποκάλυψη του δράστη της λαθρεμπορίας όπλων.

Ο τίτλος του έργου έχει να κάνει με παράλληλες δολοφονίες, που έχουν κάποια κοινά σημεία, όπως η ιεροτελεστία του εγκλήματος, η απόσταση των πέντε ημερών ανά έγκλημα, το πεντάκτινο αστέρι και άλλα. Ο θεματικός άξονας, όπως και στα άλλα βιβλία του Νέσμπο, αν και φαινομενικά άπτεται περισσότερων της μιας προσπάθειας εξιχνιάσεως εγκλημάτων, εντούτοις γυρίζει γύρω από ένα και το αυτό θέμα. Όλες οι ιστορίες αποτελούν κρίκους μιας αλύσίδας ενοχοποιητικών στοιχείων και ενδείξεων που οδηγούν στο τέλος στον ένα και μοναδικό φταίχτη και δολοφόνο. Με αφορμή τη βασική ιστορία, ο Χάρι Χόλε θα εκμεταλλευτεί τα στοιχεία που θα προκύψουν και θα οδηγηθεί στην επιβεβαίωση του εδώ και καιρό υπόπτου για το φόνο πολλών, συναδέλφου του και εχθρού, Τομ Βόλερ.

Στο "Αστέρι" αν και η κορύφωση ουσιαστικά λειτουργεί ως κάθαρση εκ μέρους και των δύο προηγούμενων βιβλίων, η πλοκή του δεν κουράζει και προσιδιάζει περισσότερο σε εκείνη ενός βιβλίου θρίλερ ή μυστηρίου (μην σας παρασύρει ο τίτλος, δεν εχει να κάνει με σκοτεινα πράγματα καθόλου). Ο αναγνώστης εδώ είναι υποψιασμένος για το δολοφόνο, ειδικά από τη στιγμή που η φράση του ήρωα αντηχεί στα αυτιά της φαντασίας του: "Πάντα ο δολοφόνος είναι ο σύζυγος". Και μη νομίζετέ ότι σας είπα το τέλος, διότι δεν υπάρχει μόνο ένας σύζυγος στο βιβλίο...

Το εύρημα της θεατρικής σκηνοθεσίας, ως τρόπου λύσης εν τέλει του μυστηρίου των διαδοχικών δολοφονιών, το βρίσκω ευφυές και άκρως λογοτεχνικό. Ενδεχομένως, θα επιζητούσε κανείς μεγαλύτερη έμφαση στη σχέση ρομαντισμού μεταξύ θεάτρου και πραγματικότητας και λιγότερες περιγράφές στο πώς είναι ο καιρός στο Όσλο μέρα με τη μέρα. Προφανώς επειδή οι ηλιακές μέρες στη Νορβηγία είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, ο συγγραφέας δεν μπορούσε να κρατήσει την χαρά του και να μην τη μοιραστεί με τους αναγνώστες του - αν και η σκηνή της σεκάνς εξελίσσεται στη βροχή.
  

Ο ήρωας, Χάρι Χόλε, ποδοπατιέται από το Νέσμπο, λες και ο τελευταίος θέλει να πάρει εκδίκηση για δικές του ενοχικές περιπέτειες. Απλά κάνω μια εικασία... Προσωπικά, η ισοπέδωση του Χάρι μου αρέσει, καθώς ακροβατεί ανάμεσα στο δίλημμα του ήρωα και αντιήρωα. Έχουμε πολλά βιβλία, ώστε να δούμε πού το πάει ο Νέσμπο. Απλώς μια συνεχής ισοπέδωση του χαρακτήρα του Χόλε, θα αρχίσει να του στερεί τη μυθοποίηση και την αναγκαία υπεροχή που πρέπει να έχει κάποιος χαρακτήρας ενός βιβλίου, ώστε να βγάλει εις πέρας δύσκολες αστυνομικές αποστολές και λογοτεχνικά σχέδια... Ο λυτρωτής, το επόμενο βιβλίο του Νέσμπο, θα μας απαντήσει σύντομα ως προς την αναγκαιότητα ή μη του τεχνάσματος αυτού. Παρά ταύτα, το μήνυμα του συγγραφέα ότι ο άνθρωπος μπορεί να αποθηκεύσει τεράστια ψυχικά αποθέματα, έχει περάσει  στο έπακρο.

Οι αντιρρήσεις μου: Αρχικά να πω ότι είναι δευτερούσες και ότι ο Νέσμπο, για ακόμη μία φορά, παραδίδει ένα καλογραμμένο έργο που καταφέρνει πλήρως το στόχο του: να μη κοιμηθείτε το βράδυ από την αγωνία. Όμως, αυτή η λογοτεχνική υπερπαραγωγή έργων πολύ φοβάμαι ότι θα επηρεάσει το ισοζύγιο ποιότητας και ποσότητας. Και η αλήθεια είναι ότι δεν χρειαζόμαστε ακόμα έναν Dan Brown. Χρειαζόμαστε συγγραφείς και όχι πλοκογράφους. Δεύτερη παρατήρηση είναι το πολύ συνοπτικό τέλος. Από τη μία ο Νέσμπο χρησιμοποιεί την τεχνική του κύκλου, δηλαδή κλείνει με την εικόνα ή την παραπομπή έστω στην εικόνα του πρώτου κεφαλαίου που άνοιξε το έργο. Πολύ πετυχημένο εύρημα, όμως αρκετά γρήγορο. Το κλείσιμο ενός βιβλίου, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να ΄ναι κοφτό, σύντομο, απότομο ή γρήγορο - όπως θέλετε πείτε το - μόνο στην περίπτωση που οδηγεί τον αναγνώστη σε τεράστια αγωνία και του προκαλεί το ενδιαφέρον για τη συνέχεια της πλοκής σε επόμενο έργο. Τέλος, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί για πολλοστή φορά πάρα πολλά ονόματα. Η αλήθεια είναι όχι τόσα όσα στα προηγούμενα λογοτεχνικά του πονήματα. Πράγμα περίεργο, καθώς εδώ έχουμε να κάνουμε και με αρκετές διαφορετικές ιστορίες. (Η σημείωση αυτή αναφέρεται κυρίως για όσους έχουν θέμα με την αποστήθιση ονομάτων κσι τη μνήμη τους.)

Η διμερής λύση του μυστηρίου, δηλαδή το ποιος ή ποιοι είναι ο δολοφόνος ή οι δολοφόνοι των θυμάτων από τη μία και το ποιος είναι ο λαθρέμπορος όπλων και δολοφόνος της φίλης του Χόλε, Έλεν, από την άλλη, οδηγεί εν μέρει στην κάθαρση. Και αυτό διότι δεν είναι σίγουρο αν μία αυτοκτονία ή ένας οδυνηρός θάνατος είναι προτιμότερα από την αέναη διαπόμπευση και τον ισόβιο σωφρονισμό.

*Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο".

Δείτε εδώ το συγγραφέα να μιλά για το βιβλίο. (Να δείξετε υπομονή στην αγγλική προφορά του. Δεν είναι και ό,τι καλύτερο...)