Ο φαντομάς του Τζο Νέσμπο αποτελεί τρανταχτό παράδειγμα καταφανούς λογοτεχνικής κόπωσης, ύστερα από μία ατέρμονη συγγραφική παραγωγή του ενός βιβλίου το χρόνο κατά μέσο όρο. Αποτελεί ένα βιβλίο το οποίο δεν θα απογοητεύσει το φανατικό κοινό του, όμως θα απογοητεύσει το κοινό που παρακολουθεί την αστυνομική λογοτεχνία του Νέσμπο. Η πλοκή με λίγα λόγια είναι απλή: Ο γιος της παντοτινής αγάπης του Χάρι, που τον υπεραγαπά, καταφεύγει στα ναρκωτικά. Σε όλο το βιβλίο βλέπουμε τον ηθικό ξεπεσμό ενός ατόμου καταγόμενου από μια καλή οικογένεια.
Το έργο αυτό αποτελεί ένα σίκουελ - μια συνέχεια ελληνιστί του έρωτα του Χάρι για τη Ράκελ, χωρίς η τελευταία να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και χωρίς οι χαρακτήρες να αναπτύσσονται πλήρως, όπως μας είχε συνηθίσει ο δημιουργός τους στα προηγούμενα αξιόλογα έργα του (Η "Νέμεσις" και η "Λεοπάρδαλη", χωρίς να έχω διαβάσει ακόμη την "Αστυνομία", αποτελούν κατά τον γράφοντα αριστουργήματα της αστυνομικής λογοτεχνίας). Την πλοκή ρυθμίζουν δύο παράλληλες ιστορίες, χωρίς η μία (παρελθοντική) να έχει λόγο ύπαρξης. Καθυστερεί την εξέλιξη του μύθου αδικαιολόγητα, καθώς η πλειονότητα των ονομάτων δεν διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην όλη υπόθεση. Οι παράλληλοι αυτοί διηγηματικοί άξονες, που περπατούν ταυτόχρονα χωρίς καμία φαινομενική συνεκτικότητα περιεχομένου, δεν βοηθούν τον αναγνώστη παρά μονάχα στο τέλος να ξεδιαλύνει τι πραγματικά συμβαίνει. Είναι φανερό: Ο Τζο Νέμπο έχει υπογράψει με τον εκδοτικό οίκο την παράδοση ορισμένου αριθμού βιβλίων με συγκεκριμένο ελάχιστο αριθμό σελίδων, πράγμα το οποίο είναι αρκετά πιεστικό και επηρεάζει την λογοτεχνική του απόδοση. Ό,τι χειρότερο, δηλαδή, μπορεί να συμβεί για την έμπνευση ενός συγγραφέα. Με άλλα λόγια πνευματικός ευνουχισμός.
Ο κεντρικός ήρωας, ο αστυνομικός που μια απολύεται και μια προσλαμβάνεται, μια πέφτει με τα μούτρα στο ποτό και μια απεξαρτάται, μια τα βρίσκει με τη Ράκελ και μια χωρίζουν, ο Χάρι Χόλε, "ποδοπατιέται" πλέον τόσο πολύ και σε αυτό το βιβλίο, που αυτό το συνεχόμενο ράκος είναι αμφίβολο αν τελικά μπορεί να αντιστοιχιστεί σε κάποιον ζώντα άνθρωπο σε αυτόν τον πλανήτη. Είμαι υπερβολικά απλοϊκός στις ενστάσεις μου, για να δείξω ότι ο ήρωας συγγραφικά δεν μπορεί να προχωρήσει άλλο και ομολογώ ότι με βαριά καρδιά θα συνεχίσω να διαβάσω και το επόμενο βιβλίο του συγγραφέα, με την ελπίδα να συναντήσω μέσα στις σελίδες του τον παλιό συναρπαστικό Τζο Νέσμπο. (Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι η "Αστυνομία" μάλλον θα είναι το τελευταίο έργο της σειράς του Χάρι Χόλε και ότι αν δεν συμβεί αυτό και γράψει ακόμη ένα, τότε το τέλος θα είναι με σιγουριά δραματικό.)
Να τονίσω σε αυτό το σημείο ότι αναγνωστικά το βιβλίο στέκεται, ακριβώς γιατί προχωρά σε γενικές γραμμές τόσο βασανιστικά αργά που προκαλεί τον αναγνώστη να το συνεχίσει, μόνο και μόνο για να δει εντέλει ποιος κρύβεται πίσω από την όλη εγκληματική δραστηριότητα. Όποιος δεν έχει περιέργεια, ίσως το κλείσει και δεν μάθει ποτέ. Είμαι αυστηρός, γιατί ο Τζο Νέσμπο αποτελεί έναν αξιότατο συγγραφέα, με δεινή λογοτεχνική γραφή και ανεξάντλητη φαντασία. Όμως, το ταλέντο κάποιου επιβεβαιώνεται, όταν γνωρίζει πότε ακριβώς οφείλει να ακουμπήσει το στυλό του κάτω, τη στιγμή που βλέπει ότι στερεύει το μελάνι και ο Νέσμπο, δυστυχώς, φαίνεται να μην το κάνει ή, χειρότερα, να μην το διαισθάνεται καν.
